نگرشی بر درگاه‌های فراگیر‌ی الکترونیکی (2)

نگرشی بر درگاه‌های فراگیر‌ی الکترونیکی (2)
به عقیدة برانز نیز درگاه ارائه دهندة خدمات فراگیری الکترونیکی، باید واجد ویژگی‌های زیر باشد:
نظام نرم‌افزاری مبتنی بر اینترنت یکپارچه برای همة سطوح ارتباطی درون یک دانشگاه؛
یکپارچگی مطلق پیمانه‌های فراگیری چندرسانه‌ای؛
دسترسی شخصی به خدمات فراگیری الکترونیکی از طریق اینترنت؛
دسترسی به‌ اطلاعات محرمانة شخصی مانند نتایج امتحان؛
انجام تراکنش‌های معتبر مانند ثبت نام برای امتحانات و انجام امتحانات پیوسته (Bruns, Dunkel, and Helden 2003,?)
کریشنامورتی و چان[35] (2005) با توجه به ویژگی‌های خاص درگاه‌های کتابخانه‌ای چون امکان جستجوی هم‌زمان چندین پایگاه داده که فایر[36] (2000) آن را "فراجستجو "[37] ، "جستجوی موازی "[38]، "جستجوی پراکنشی "[39]، "یا جستجوی فدرالی "[40] می‌نامند و پیشنهاد می‌کنند که در تهیة یک درگاه آموزشی از امکانات و ویژگی‌های آنها استفاده شود. بعضی نیز استفاده از درگاه معنایی مبتنی بر هستی‌شناسی را پیشنهاد می‌کنند. یک درگاه معنایی به علت استفاده از هستی‌شناسی ، کیفیت ارتباط میان ناشر و مشتری را از طریق تحویل اطلاعات قابل پردازش به‌صورت معنایی ، بالا می‌برد. استفاده از معناشناسی که درست صورت گرفته باشد، امکان تبادل اطلاعات توصیفی را میان اعضای مختلف جامعه میسر می‌سازد (Studer, Sure, and Volz 2002). هم‌چنین از آنجا که استفاده از زبان نشانه‌گذاری فرامتن[41] برای توسعة رابط‌های کاربری پیچیدة به‌کار رفته در فراگیری الکترونیکی، بسیار دشوار است از این جهت برای رفع مشکل از دیگر نرم‌افزارها مانند "ماکرومدیا فلش "[42] و "شوک‌ویو "[43] استفاده می‌شود.
حال با توضیحات فوق به مراحل خلق یک درگاه جهت فراگیری الکترونیکی پرداخته می‌شود. مستر (2004) اذعان می‌کند که فرآیند خلق یک درگاه جهت ارائة فراگیری الکترونیکی وظیفه‌ای پیچیده است. مراحل این فرآیند طبق نظر (Gyeviki 2003; Naggy etal 1997; Pinter and Maravic 2003; Maravic and Pinter 2003)عبارتند از:
1. طراحی تصویری: توسعة یک درس جهت ارائه به‌صورت فراگیری الکترونیکی نیازمند یک متخصص طراح تصویری، برای طراحی تمامی محتوای صفحه باشد.
2. توسعة چندرسانه‌ای‌ها: توسعة یک درس جهت ارائه به‌صورت فراگیری الکترونیکی نیازمند مشارکت یک متخصص چندرسانه‌ای‌ها برای خلق عناصر صوتی، تصویری و تصاویر متحرک و ایجاد یکپارچگی در میان آنها است. امروزه نظام‌هایی چون جاوا امکاناتی برای ایجاد این یکپارچگی ارائه کردند.
3. توسعة درس‌افزار: این بخش از فرآیند، خلق عناصری که نشانگر اطلاعات باشند و فراگیران بتوانند با آن تعامل داشته باشند را در بر می‌گیرد.
4. طراحی آموزشی: که در فراگیری الکترونیکی بسیار مهم است.
5. یکپارچگی فناوری: خلق فرآیند فراگیری الکترونیکی نیازمند ترکیب چندین نوع فناوری است.
6. مدیریت طرح: توسعة یک درس ارائة فراگیری الکترونیکی نیازمند کنترل و آگاهی کامل است.
با توصیفات فوق و نظر "پیاژه " که معتقد است فراگیری فقط زمانی رخ می دهد که فرد دانش را برای خود و با استفاده از تجربة شخصی خود به دست آورد، می‌توان به نقش درگاه‌ها در فرآیند فراگیری و آموزش پی برد که فرصت فراهم‌آوری دانش و تجربه‌آموزی را برای کاربر فراهم می‌آورد.

5. پشتیبانی مالی از درگاه‌های آموزشی
 

روشن است که برای پشتیبانی از خدمات یک درگاه، نیاز به بودجه و سرمایه‌گذاری می‌باشد. این سرمایه‌گذاری می‌تواند افزون بر کمک مؤسسة مادر یا دولت یا مشترکان درگاه (با توجه به ماهیت درگاه آموزشی) از طریق تبلیغات و آگهی‌های تجاری صورت گیرد. جالاگر و داوینگ (2000) از درگاه‌ها تحت عنوان صنعت یاد می‌کنند که نشان دهندة ابعاد اقتصادی آنها می‌باشد. پژوهش آنها نشان داد که در سال 2000، بازار خدمات درگاه‌های وب رایگان توسط چهار شرکت "اکسایت "، "اینفوسیک "، "لیکاس " و "یاهو " قبضه شده بود و در اواخر سال 1998، این چهار شرکت سودی در حدود 50 میلیارد دلار را به خود اختصاص دادند. اهمیت فزایندة این صنعت در اقتصاد ایالات متحده آمریکا ، زمانی مشخص شد که "یاهو " در پاییز سال 1999، به عنوان یکی از شرکت‌های برتر آمریکا شناخته شد. تبلیغات اینترنتی منبع اصلی درآمد درگاه‌هاست. ترافیک درگاه‌ها و مدت زمانی که کاربر را در خود نگه می‌دارد و میزان دفعات استفادة مجدد از درگاه توسط کاربران ، از عوامل تعیین‌کنندة هزینة لازم برای تبلیغات در درگاه می‌باشد (Teland and Mukhopadhyay 2004). بنابراین افزودن امکانات و ویژگی‌های جدید به درگاه‌ها با توجه به افزایش میزان جذب کاربران جدید و افزایش زمان و دفعات بازدید کاربران موجود موجب ارتقای وضعیت تارنما از نظر تبلیغاتی می‌شود. زیرا همان‌طور که ذکر شد ، عواملی چون تعداد بازدیدکنندگان و میانگین زمان صرف شدة هر کاربر در تارنما به‌صورت ماهانه (سنجه‌های ترافیک تارنما) از جمله معیارهای ارزش‌گذاری درگاه‌ها در تعیین میزان تعرفة تبلیغات هستند (Elfenbein and Lerner 2001). از این جهت درگاه‌ها تلاش دارند با افزودن طرح‌ها، ویژگی‌ها و امکانات جدید بر تعداد کاربران خود و مدت زمان استفاده‌ی آنها بیفزایند. برای نمونه، "یاهو " نزدیک به 15 درصد بودجة سالانة خود را به توسعة محصولات و طرح‌های جدید اختصاص می‌دهد (Annual Report of Yahoo 2002). "گوگل " نیز بعد از سال‌ها ارائة خدمات جستجویی صرف، پست الکترونیکی رایگان را به امکانات خود افزوده است. عامل دیگری که باعث افزایش تعداد کاربران می شود میزان لذتی است که از استفاده از درگاه نصیب وی می‌شود. مطالعات متعددی با استفاده از اصل انگیزش- ‌ارگانیسم- پاسخ (S-O-R) انجام شده است که نشان می‌دهد با افزایش لذت، چندین نوع رفتار چون ماندن بیشتر در مغازه، قصد خرید ، پول خرج شده در فروشگاه، خریدهای انگیزشی و تداوم استفاده از خدمات بروز پیدا می‌کند(Yalch, and Spangebreg 2000) . متون مربوط به نظام‌های اطلاعاتی نیز چنین مواردی را نشان می‌دهند. برای مثال پژوهش‌ها نشان داده‌اند که وضعیت‌های روحی تأثیرگذاری چون اضطراب و لذت، رفتار کاربر را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد (Venkatesh 2000) گفتنی است که پژوهش اثیر و همکاران (2006) نشان داد کاربران در طول وب‌گردی با 6 نوع حس دوست داشتن[44]، مسرت[45]، غرور[46] ، نفرت ، ناامیدی و ترس روبرو می‌شوند. به نحوی که غلظت این احساس از کم تا متوسط است.

6. شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی درگاه‌های آموزشی
 

پیاژه معتقد بود که فراگیری افراد به دلیل تفاوت ساخت ذهنی آنها متفاوت است و مواد آموزشی جذاب سبب بروز فراگیری نمی‌شوند. پس به این دلیل یکی از جنبه‌هایی که باید بیش از سایر جنبه‌های معمول، همانند خلق محیطی جذاب، در طراحی درگاه مورد توجه واقع شود، شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی درگاه‌های آموزشی هستند.
به‌طورکلی می‌توان از دانش به‌دست آمده از کاوش ترافیک خدمتگر وب و الگوهای دسترسی کاربر به شکل مستقیم برای بازاریابی و مدیریت تجارت الکترونیکی، خدمات الکترونیکی، جستجوی الکترونیکی و آموزش الکترونیکی استفاده کرد (Buchner etal 1999). به‌طور کلی تحلیل وب متکی بر سه دسته مجموعه اطلاعات است: الگوهای استفادة گذشته؛ سطح محتوای مشترک (Boley etal 1999)؛ و ساختارهای پیوندی پیوستة میان‌حافظه‌ای مربوط به سه مجموعة فرعی در وب‌کاوی (Pirolli, Pitkow, and Rao 1996). این سه مجموعه عبارتند از:
1. کاوش نحوة استفاده از وب (Masseglia, Poncelet, and Cicchetti 1999).
2. کاوش محتوای وب
3. کاوش ساختار وب.
درگاه‌های فراگیری الکترونیکی نیازمند شناخت رفتار کاربر در تارنما و شناخت علایق آنها جهت ارائة خدماتی چون اشاعة گزیدة اطلاعات، آگاهی رسانی جاری و یا تبلیغات کالاها و خدمات هستند که برای چنین درگاه‌هایی استفاده از نظام‌های توصیه‌گر و شخصی‌ساز پیشنهاد می‌شود (Aggarwarl and Yu 2002) که "Recomender System " و "Information Filtering Techniques " از جملة این نظام‌ها هستند. هدف این نظام‌ها ابتدا شناسایی اطلاعات موجود در درگاه و شناخت کاربر و نیازهای آن به طور نامحسوس از طریق رفتارهای اولیه‌ای که در درگاه انجام می‌دهد و سپس توصیة اقلام اطلاعاتی خاص به افراد علاقمند به آنها می‌باشد (Zuckerman and Albrecht 2001). نظام‌های شخصی‌ساز این امکانات را به کاربران ارائه می‌دهند: روش‌های تصفیة اطلاعات جدید طبق علایق و نیازهای کاربران (اخبار غیر‌مرتبط، تصفیه و حذف می‌شوند)؛ روش‌های سازماندهی اطلاعات (سازماندهی اخبار براساس دسته‌بندی‌های خاص یک تارنما). هم‌چنین امکاناتی که درگاه‌ها از طریق استفاده از نظام‌‌های شخصی‌ساز می‌توانند ارائه دهند عبارتند از: پیگیری شخصی علایق کاربر (با استفاده از الگوی مرور کاربر در درگاه)؛ توصیة تارنمایی خاص برای افرادی با توانایی‌ها ، نیازها و علایق خاص؛ تبلیغات شخصی؛ تعیین موضوعات و مباحث داغ رایج در میان کاربران درگاه (Aggarwarl and Yu 2002).
البته لازم به ذکر است که شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی موجود در این بحث بدون تعریف انواع کاربری‌ها برای درگاه مقدور نخواهد بود. دریگاس و کوکیاناکیس (2004) سه نوع کاربر برای درگاه تعریف می‌کنند: مدیر، مدیر واحد مدیریتی عمومی و کاربر غیر‌معتبر. افزون بر آن با توجه به استفادة طیف وسیعی از افراد با مسئولیت‌های مختلف، استفاده از فیلترهای خاص برای ورود هر کدام از افراد به بخش خاص خود مفید و ضروری خواهد بود.

7. ارزیابی درگاه‌های آموزشی
 

یکی از عواملی که باعث تداوم خدمات کیفی یک درگاه آموزشی می‌شود ارزیابی مستمر آن می‌باشد و معیارهای مختلفی نیز برای آن وجود دارند. برای نمونه تلنگ و ماخوپادیای (2004) فراوانی استفاده و مدت زمان بازدیدها و استفادة تکراری از درگاه‌ها را به عنوان سه مقیاس مکمل برای ارزیابی استفاده از درگاه پیشنهاد می‌کنند. کلارک و فلاهرتی(2003) سه عنصر سفارشی‌سازی، انعطاف‌پذیری و ربط را جهت موفقیت یک درگاه مهم و لازم ارزیابی می‌کنند و درگاه‌هایی را تأثیرگذارتر می‌دانند که در جذب و حفظ کاربر موفق‌تر عمل کنند. پژوهش در مورد مفهوم کیفیت تارنما را می‌توان به‌طور کلی به چهار دسته پژوهش مکمل هم تقسیم کرد. نخستین مفهوم بر کارکرد تارنما (مانند طراحی، پیوندهای فرامتن، زمان پاسخ و موتورهای کاوشگر) و/یا محتوا تمرکز دارد (Rose, Khoo, and Straub 1999). ابعاد شناسایی شدة کارکردی عبارتند از مسائل راهبری (سرعت و سهولت راهبری)، محتوا و سبک (رواج و نمود) و اطلاعات تماس. دومین مفهوم بر کیفیت اطلاعات، کیفیت نظام، کیفیت خدمات و جذابیت عناصر لازم در کیفیت کلی تارنما تمرکز دارد (Moon and Kim 2001). سومین مفهوم نیز بر کیفیت خدمات تمرکز دارد. بدین نحو که آن را به عنوان جنبة اساسی کیفیت کل تارنما در نظر می‌گیرد (Cai and Jun 2003). ابعاد مورد تأکید در کیفیت خدمات عبارتند از اعتبار، پاسخگویی، اطمینان، یکدلی[47] و محسوس بودن. یانگ (2004) نیز در پژوهش خود پنج بُعد کیفیت خدمات دریافتی کاربر را استفاده‌پذیری، سودمندی محتوا، بسندگی[48] اطلاعات، دسترس‌پذیری و تعامل عنوان کرد. چهارمین دستة مفهومی بر این باور استوار است که معیار اساسی کیفیت تارنما از طریق درک کیفیت از منظر کاربران حاصل می‌شود. برای نمونه ونکاتش[49] (2000) اذعان کرد که کیفیت یک تارنما مبتنی بر اطلاعات، کاربرپسندی، پاسخگویی و اعتبار است.

8. مراحل و نکات مهم در توسعة درگاه‌های آموزشی
 

دینوسی، جیودایس و استیلز (1997) سه مرحلة کلی فرآیند توسعة وب را طراحی، تولید و توسعه عنوان کرده‌اند که باید پشتیبانی یا نگهداری را نیز به آنها افزود. نخستین گام در مرحلة تولید زمانی است که محتوای عملی تارنما نوشته و بر روی صفحة وب سازماندهی شود (Milton 2001). نیومن و لندی (2000) چرخة طراحی وب را به چهار بخش تقسیم می‌نمایند: اکتشاف[50]؛ شناسایی[51]؛ طرح؛ و تولید و اصلاح طراحی. لارج (2005) نیز در پژوهش خود با استفاده از الگوی "استعلام تعاونی "[52] درویین[53] (1999) کودکان مدارس ابتدایی را در طراحی درگاه وب خود که در زمینة تاریخ کانادا بود مشارکت داد و آن را طراحی ضمانت‌شده[54] نامید.
دریگاس، کوکیاناکیس و پاپاگراسیمو (2005) مراحل طراحی درگاه مورد نظر خود را این‌چنین بیان می‌کنند:
1. جمع‌آوری تمامی اطلاعات لازم بنا به اهداف درگاه
2. دسته‌بندی این اطلاعات بعد از ارزیابی به منظور به‌دست‌آوردن دیدی روشن از چگونگی سازماندهی و نمایش آن به بهترین نحو ممکن
3. سومین مرحله، مطالعة محتوای الکترونیکی مناسب می‌باشد. این مرحله با هدف ارائة صرف اطلاعات جالب و لازم، به جای اطلاعات زاید، برای کاربران صورت می‌گیرد.
4. بررسی عمیق استانداردها و فناری‌های به‌کار رفته در ایجاد درگاه وب (استفاده از "HTML " یا فلش یا خدمات درشت یا ریزنمایی برای افرادی با محدودیت‌های بینایی) و استفاده از روش "طراحی برای همه "[55] کاربرپسندی را هم برای افراد معلول و هم افراد معمولی به همراه خواهد داشت.
چائو و همکاران (2006) مراحل طراحی درگاه "نانوپُرت " که درگاهی علمی مربوط به فناوری نانو بود را، این‌چنین بیان می‌کنند: ایجاد مجموعه‌ای از محتوای حوزه‌ای خاص در وب و پشتیبانی از جستجوی مدارک و تحلیل نتایج جستجو. برای گردآوری مجموعه مدارک خاص در وب از "اسپایدر‌عمودی "[56] استفاده می‌شود. از یک نمایه‌ساز ‌مدرک[57] نیز جهت ایجاد نمایه‌ای جستجوپذیر از مدارک استفاده می‌شود. این مراحل به‌صورت پیوسته انجام می‌شود ولی پایگاه دادة درگاه باید ماهانه روزآمد شود. اسپایدر عمودی اسپایدرها و متااسپایدرها را در بر می‌گیرد. برای نمونه در درگاه نانوپورت اسپایدرها، 110 تارنما "NSE " معتبر که توسط خبرگان رشته معرفی شده‌اند را، به عنوان هستة اصلی اطلاعاتی در نظر می‌گیرند. متااسپایدرها نیز به سه موتور کاوشگر منتخب "آلتاویستا "، "سیرکوس " و "نانواسپات " و هفت پایگاه دادة ثبت اختراع متصل هستند. در هر دورة زمانی عبارتی بصورت تصادفی از میان 590 عبارت مرتبط به "NSE " که توسط خبرگان معرفی شده‌اند انتخاب و به بخش خدمات جستجو ارسال می‌شود. "یو آر ال "های بازیابی شده به جمع "یو آر ال "ها وارد و توسط اسپایدرها مورد بازدید واقع می‌شوند سپس همة این اطلاعات در پایگاه دادة درگاه در "مایکروسافت اس‌ کیو ال‌ سرور "[58] ذخیره شده و توسط نمایه‌ساز مدرک، نمایه‌سازی می‌شوند (Chau etal 2006).
با توجه به حجم انبوه اطلاعات موجود در درگاه‌های علمی، نقشه‌های موضوعی استاندارد "ISO/IEC 13250 " با ایجاد چشم‌اندازهای فراسطح از مفاهیم و روابط متضمن آنها، سازماندهی و راهبری حجم زیادی از اقلام اطلاعاتی را سهولت می‌بخشد. این ساختار، متضمن مفاهیم و روابط با هستی‌شناسی‌های حوزه یا به‌وسیلة سایر آیین‌های الگوسازی چون دسته‌بندی‌های موضوعی، رده‌بندی‌ها یا طرح‌های رابطه‌ای یا شی‌گرا، نمایه‌ها و اصطلاحنامه‌ها می‌باشد. نقشه‌های موضوعی، چنین مسائلی را مطرح می‌کنند: مسألة فراداده‌ها، ساختار شبکة پیوندها و ساختار دانش حوزه. ایدة ارائة درگاه با استفاده از نقشه‌های موضوعی، این مزایا را در بردارد: یکپارچگی منابع مجزا ولی جاری اطلاعات و دانش در دانشگاه و راهبری کاربرپسندتر و آموزشی‌تر در فضای اطلاعاتی ایجادی توسط هستی‌شناسی به عنوان هستة اصلی برنامه‌های کاربردی نقشه‌های موضوعی (Olsevicova 2006).
بنا به کارکرد شبانه‌روزی یک درگاه آموزشی و نیازهای متنوع کاربران آن، بازنمون اطلاعات درون یک درگاه وب باید با در نظر گرفتن نیازهای کاربر در تمامی ساعات شبانه‌روز صورت می‌گیرد (Drigas, Koukianakis, and Popagerasimous 2005). هم‌چنین جمع‌آوری نیازمندی‌ها نیز باید مبتنی بر درک ویژگی‌های مردم‌شناختی کاربران هدف باشد. برای نمونه باید در نظر داشت که کاربران جوان، تارنماهای فلش را بر گرافیک‌های رنگی ترجیح می‌دهند ولی افراد بزرگسال تارنماهای اطلاع‌محور و مبتنی بر محتوا را ترجیح می‌دهند (Milton 2001).
پس به‌این ترتیب عناصری که رعایت آنها جهت استفاده‌پذیری یک نظام ضروری است عبارتند از:
ساخت منطقی معماری اطلاعات (مواردی چون سازماندهی اطلاعات در وب، ارائة پیوندهای سودمند در مکان‌های مناسب)
خوانایی (ویژگی‌هایی چون اندازه، قلم، سبک، رنگ پس زمینه، طولانی بودن جملات)
سهولت راهبری (میله‌های راهبر، منوهای گزینه‌ها، پیوندهای روشن، پیش‌گیری از مفقود شدن اطلاعات در وب، دفعات مجبور شدن کاربر به استفاده از گزینة Back)
روزآمدی و تارنماهای شناخته شده: مواردی چون اعتبار و زمان تهیه و روزآمدسازی
ثبات طرح، طراحی‌ها، قالب‌ها و منوهای ثابت در هر صفحه
زمان بارگذاری با استفاده از خطوط اتصال اینترنت با سرعت 56 کیلوبایت در ثانیه، نباید بیش از 10 ثانیه طول بکشد. که البته لازم به ذکر است زمان برقراری این ارتباط افزون بر سرعت اتصال به اینترنت به سه عامل: عدم ارتقای تارنماها با افزایش سرعت ترافیک سیستم، پایین بودن سرعت اتصال خدمتگر وب به اینترنت، پایین بودن سرعت مرورگر وب و رایانة کاربر نیز بستگی دارد.
نگاه و احساس: نگاه به تارنما و احساسی که بعد از استفاده از آن به‌دست می‌آید در تجربة کاربری تأثیر می‌گذارد.
دسترس پذیری برای نابینایان و معلولان (Smuty 2004).

9. درگاه‌های آموزشی؛ چشم انداز ایران و جهان
 

پژوهش فرج پهلو و بصیری (1385) در زمینة تحلیل محتوای درگاه‌های دولت الکترونیک کشورهای مختلف مشخص کرد که عبارت "Education " از نظر فراوانی تکرار در این درگاه‌ها در ردة بیست و چهارم عناصر پایة دولت الکترونیک بود و فراوانی آن در میان درگاه‌های بررسی شده 47درصد بود. این نشان‌دهندة کاربرد وسیع درگاه‌ها در عرصة آموزشی و انتقال برنامه‌های آموزش رسمی دولت‌ها به درون درگاه‌های دولت الکترونیکی بود.
در چکیدة طرح‌‌های انجام شده در حوزة فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات (تکفا) می‌توان به اختصاص بخش قابل توجهی از طرح‌ها به تهیة درگاه‌ها برای مقاصد مختلف از جمله تجارت الکترونیک، اطلاع‌رسانی، دولت الکترونیک و آموزش اشاره کرد. از جملة این طرح‌ها می‌توان به طرح‌‌های نرم‌افزار آموزش فراگیری الکترونیکی، خرید مجلات الکترونیکی، دانشگاه مجازی، ارائة دروس در محیط چندرسانه‌ای در بخش آموزش و فراگیری الکترونیک اشاره کرد. افزون بر آن باید در نظر داشت که یکی از کارگروه‌های نه‌گانة شورای عالی فناوری اطلاعات کشور تحت عنوان "فراگیری الکترونیکی " به آموزش الکترونیکی اختصاص یافته است که اعضای این کارگروه مشغول تهیة ضوابط، استانداردها، خط‌مشی‌ها و طرح‌های فراگیری الکترونیکی هستند (جهانگرد و همکاران 1384). همان‌طورکه فرج پهلو و بصیری (1385) عنوان می‌کنند با اینکه گرایش به درگاه‌های دولتی از سال 1381 در ایران معمول شده است و بسیاری از مؤسسات و وزارتخانه‌ها با هدف اطلاع‌رسانی و ارائة خدمات به ایجاد تارنماهایی مبادرت کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد آنچه تاکنون صورت گرفته است بیشتر با تکیه بر ارائة اطلاعات بوده است تا ارائة خدمات، که این نکته در مورد درگاه‌های آموزشی نیز صادق است. سازمان‌های دولتی مختلفی نظیر دفتر هیئت دولت، مرکز فناوری اطلاعات ریاست جمهوری، دبیرخانة شورای اطلاع‌رسانی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، مطالعات مختلف و اقداماتی در زمینة دولت الکترونیک و درگاه‌ها انجام داده‌اند. چندی است شورای عالی اطلاع‌رسانی به عنوان نهادی سیاستگذار در برخی حوزه‌های مربوط به "ICT " کشور، با معرفی طرح "تسما " خواستار تمرکز بخشیدن به حرکت‌های ناهماهنگ در برخی حوزه‌ها، از جمله آموزش الکترونیکی و در قالب کارگروهی شده است. یکی از راهبردهای کلیدی طرح تسما، توسعة منابع انسانی در بخش‌ها و سطوح گوناگون در میان مخاطبین مختلف اعم از دانش‌آموزان، دانشجویان، متخصصین فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز شاغلین در سازمان‌ها و نهادهای دولتی است. با این رویکرد در سال‌های گذشتة، طی تنظیم موافقت‌نامه‌های فناوری اطلاعات در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، نزدیک به یک چهارم از اعتبارات موجود در تبصرة 13 قانون بودجة کل کشور، به امر تقویت و توسعة مهارت‌ها و سواد رقومی منابع انسانی در وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، بهداشت، کار و امور اجتماعی و غیره تخصیص یافته است. از جمله وظایف این طرح می‌توان به تبیین و تدوین خط‌مشی‌‌های آموزش الکترونیکی، شناسایی و تعریف برنامه‌های پژوهشی و طرح‌‌های کاربردی، تعیین استانداردها و شاخص‌های آموزش الکترونیکی، شناسایی و معرفی الگو‌های آموزشی مهارتی موفق، نظارت فنی بر حسن انجام کار طرح‌های "ICT " دستگاه‌های اجرایی در امر آموزشی کشور و نشر و ترویج نتایج طرح‌های موفق در سطح ملی اشاره کرد.
هم‌چنین بررسی میزان استفاده از عبارت‌های پرتال و درگاه در تارنماهای ایرانی با پسوند ".ir " نشان داد که جستجوی پرتال یا درگاه (پرتال OR درگاه) در عنوان تارنماهای ایرانی 16900 مورد نتیجه را دربرداشت و این میزان برای ظاهر شدن در تمام بخش‌های صفحه (عنوان، "یو آر ال " و متن صفحه) 41500 مورد ، در تارنماهای دانشگاهی ایران با پسوند ".ac.ir " 1280 مورد و در تارنماهای سازمانی ایران با پسوند ".org.ir " 518 مورد بود. حال اگر میزان استفاده از این عبارت‌ها را نشانگر رواج و گسترش این مفاهیم بدانیم می‌توان به گسترش تدریجی استفاده از مفهوم درگاه در حوزه‌های آموزشی و تجاری ایران پی برد.

10. نتیجه گیری
 

در "روستای قشنگ نو "[59] امروزی که محققی چون ایوان ایلیچ[60] (1972) با طرح فلسفة مدرسه‌زدایی از جامعه، منکر نیاز فعلی و مبرم انسان قرن بیستم به مدارس موجود است و از دیدگاه وی مدارس رسمی امروزی زائیدة نیازهای انسان و زندگی در دوران صنعتی گذشت است، داشتن حق انتخاب جز جدا ناشدنی نظام سوادآموزی جدید است و اگر به جای احساس اجبار و واکنش‌های ریاگونه در پاسخ به آموزش‌های اجباری، اختیار در یافتن اطلاعات و احساس نیاز و برآوردن چنین نیازهای دانشی برای گسترش خویش عامل فراگیری فرد قرار گیرد، نه اعمال فشاری نیاز خواهد بود و نه نصیحت و پند و اندرزی. در این پژوهش تلاش شد با چنین چشم‌اندازی از فراگیری، به بیان کاربردهای درگاه‌ها در فرآیند فراگیری اشاره شود. افزون بر آن امروزه داشتن فراگیران برخط (نه در صف کلاس)، هدف متعالی درگاه‌های فراگیری الکترونیکی می‌باشد. به نحوی‌که با فراهم آوردن ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی کارآمد یک فرآیند فراگیری الکترونیکی مطمئن را تضمین می‌کند.
همان‌طور که در طول مقاله بیان شد فناوری اطلاعات و ارتباطات به هم وابسته‌اند: به طوری‌که اطلاعات ماشین کار تلقی می‌شود و ارتباطات محصول آن است و درگاه‌ها به عنوان یکی از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی مبتنی بر وب‌جهان‌گستر، واجد هر دو کارکرد اطلاعاتی و ارتباطی است و آموزش نوین نیز که با شعارهایی چون فراگیری فعال ، مشارکتی و ساختار‌گرایانه به‌وجود آمده است تنها با درگاه‌هایی که با هدف ارائة آموزش الکترونیکی به‌وجود آمده‌اند محقق خواهند شد. همان‌طور که مجیدی (1385) هم سو با سایر صاحب‌نظران غربی معتقد است فناوری اطلاعات و ارتباطات ابزار نیست، روش هم نیست، اما تمامی اینها را به نوعی حمایت می‌کند. کلیة علوم آرام آرام به محدودة بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات وارد می‌شوند و مسائل خود را در محدودة آن طرح و تبیین می‌کنند. به همین دلیل است که شاهد واژه‌هایی نظیر "e-Learning "، "e-commerce "، "e-healthing "، "e-government " و نظایر آن هستیم. این واژه‌های ترکیبی ، گویای این مسأله هستند که نوع جدیدی از آموزش، دولت، بهداشت، تجارت و غیره در حال شکل‌گیری‌اند. اینها نه تنها شیوة کاری جدیدی هستند بلکه علوم جدیدی نیز هستند که نظریات و مفاهیم علمی جدیدی در آنها مطرح می‌شود. تفکیک بین علم آموزش و علم آموزش الکترونیک فقط به دلیل نشان دادن تفاوت‌هایی است که در علم جدید در حال شکل‌گیری با علم سابق وجود دارد و به تدریج که دامنة نظریات و کاربردهای علم جدید وسعت یابد به‌طور قطع کلیة زمینه‌های علم آموزش در علم آموزش الکترونیکی پوشش داده خواهد شد و علم آموزش الکترونیکی به علم آموزش تغییر نام خواهد داد. البته این علم آموزش، آن علمی نخواهد بود که در کتاب‌های آن فصلی برای آموزش الکترونیکی اختصاص داده شود، بلکه آموزش الکترونیکی در تمام گسترة آن علم نفوذ کرده است و حتی به جرأت می‌توان گفت که به عنوان مبنای اجرایی، کاربردی و عملیاتی آن علم محسوب می‌شود. به عبارت دیگر نظریات مطرح در علم جدید به کلیة ابعاد علم اولیه داخل شده و آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. براساس این برداشت می توان "فاوا " را بستری نظری، نظام‌مند و ابزاری برای درک مفاهیم و بنیان‌های نظری، سازماندهی، کنترل و هدایت راهبردهای نظام‌های خرد و کلان بهره‌مند از به‌کارگیری نظام‌‌های رایانه‌ای اطلاعاتی و ارتباطی تعریف کرد (مجیدی 1385).

پی نوشت ها :
 

[35] . Krishnamurthy and Chan
[36] . Fyer
[37]. Meta Search
[38]. Parallel Search
[39]. Broadcast
[40]. Federated
[41]. DHTML
[42]. Macromedia Flash
[43]. Shokwave
[44]. Liking
[45]. Joy
[46]. Pride
[47]. Empathy
[48]. Adequacy
[49] . Venkatesh
[50]. Discovery
[51]. Exploration
[52]. Cooperative Inquiry
[53]. Druin
[54]. Bonded
[55]. Design for all
[56]. Vertical Spider
[57]. Document Indexer
[58]. SQL Server
[59]. افضل نیا (1384) دنیای امروز را روستای قشنگ نو می نامد که ترکیبی از مفهوم "دهکدة جهانی " مارشال مک لوهان و "دنیای قشنگ نو " آلدوس هاکسلی است.
[60]. Ivan Illich